Ή περιοχή του Ν. Καρδίτσας είναι η αρχαία θεσσαλιώτις
Ή περιοχή της Καρδίτσης έκτεινομένη έπί του πλείστου μέρους τής αρχαίας θεσσαλιώτιδος έν τή πεδιάδι καί τής αρχαίας Δολοπίας έν τή Πίνδω ("Αγραφα) εόρίσκεται μεταξύ των Επαρχιών Τικκάλων, Λαρίσης, Φαρσάλων,Δομοκου, Φθιώτιδος, Ευρυτανίας καί του Νομού "Αρτης. Κατά ταΰτα, τό έδαφος αυτής σχεδόν κατά τό ήμισυ είναι πεδινόν καί κατά τό έτερον ήμισυ ορεινόν. Διαρρέεται δέ υπό των έκ τής Πίνδου καί άπό Μουζακίου μέχρι τής λίμνης τού Δομοκου πηγαζόντων παραποτάμων τού Πηνειού. Τό όνομα δέ έδόθη είς τήν Επαρχίαν έκ τής τότε κωμοπόλεως Καρδίτσης, διότι, οτε άπηλευθερώθη ή Θεσσαλία κατά τό 1881, ή μοναδική πόλις τής Επαρχίας ταύτης ήτο ή Καρδίτσα, κειμένη έν τώ κέντρω σχεδόν τής ομωνύμου πεδιάδος καί έχουσα πληθυσμόν 4.504 κατοίκων τότε, ένώ σήμερον 1938 έχει πλέον των 15 χιλιάδων κατοίκων (κατά τήν άπογραφήν τού 1928 είχε 13.883). Ή δ’ όλη Επαρχία Καρδίτσης, κατά τήν τελευταίαν μέν άπογραφήν εΐχεν 114.113 κατοίκους, κατά δέ τήν τού 1881 μόνον 59.310, έξ ών καί τινες Τούρκοι. Έκ των Τούρκων τούτων, οί μέν κατοικούντες τά ολίγα Κονιαροχώρια1 λεγάμενα, έφυγον αμέσως μετά τό 1881,πωλήσαντες τά κτήματά των είς τούς έντοπίους κατοίκους καί εις τινας έκ Φθιώτιδος έλθόντας, ώς π. χ. συνέβη είς τό Άσλανάρ τού Δήμου Ταμασίου. "Εμειναν όμως μερικοί Τούρκοι ίδιοκτήται εντός τής πόλεως Καρδίτσης μέχρι τού 1898, τοτε καί αυτοί, πωλήσαντες τά ύπάρχοντά των, άνεχώρησαν οίκειοθελώς είς διάφορα μέρη τού Τουρκικού Κράτους. ’Έμειναν όμως οί ολίγοι μπέηδες τσιφλικιοΰχοι μέχρι τού 1910, οπότε, δημιουργηθέντος τού αγροτικού ζητήματος έν Θεσσαλία καί δή έν Καρδίτση, άπήλθον καί αυτοί μετά τήν άπαλλοτρίωσιν καί άπόδοσιν των κτημάτων των είς τούς τέως κολλήγους. Καί δέν ήτο δυνατόν παρά έν τή θεσσαλιώτιδι νά δημιουργηθή τό αγροτικόν ζήτημα, διότι ό χαρακτήρ των κατοίκων των δύο θεσσαλικών πεδιάδων (Λαρίσης καί Καρδίτσης) διαφέρει, καί οί μέν τής Πελασγιώτιδος είναι ειρηνικότεροι, φιλεργότεροι, ασθενέστεροι τό σώμα καί μάλλον έπιρρεπεΐς πρός ευκοσμον καί πολιτισμένον βίον, ένώ οί κάτοικοι τής θεσσαλιώτιδος είναι εύτολμότεροι καί εύσωμότεροι καί ύγιέστεροι εκείνων, κλίνοντες μάλλον εις τα έργα του πολέμου παρά της ειρήνης, καί συχνάκις έπανεστάτησαν κατά των Τούρκων,έπιδείξαντες ικανήν ανδρείαν. Διετήρησαν δέ δλα σχεδόν τά ήθη καί έθιμα (παρ’ δλας τάς έπιδρομάς των βαρβάρων) των αρχαίων προγόνων των θεσσαλών, διότι καί άριστοι ιππείς είναι καί κατά τάς Κυριακάς καί έορτάς, ώς μόνην ένασχόλησιν ειχον, μικροί δε καί μεγάλοι, τό άλμα, την λιθοβολίαν, τήν πάλην καί έν γένει δλα τά αθλητικά άγωνίσματα. Ταΰτα πάντα ένθυμοΰμαι, τοτε ήμουν μικρός μαθητής έν Καλλιφωνίω, πλησίον τοΰ θείου μου δημοδιδασκάλου Ήλία Παπαδημητριού,κατά τό σχολικόν έτος 1893 —1894.
Άλλα καί τήν άρχαίαν Ελληνικήν ενδυμασίαν τότε σχεδόν διετήρουν άνδρες καί γυναίκες, δήλαδή τον άρχαΐον χιτώνα μέ ζώνην εις τήν μέσην. θαϋμα δέ ίδέσθαι είναι, που διατηρείται ακόμη, νά βλέπη τις τήν Καραγκούναν έστολισμένην καί νά χορεΰη εις τούς δημοσίους χορούς κατά τούς γάμους καί τάς πανηγΰρεις. Άλλ’ ό έπικρατήσας ψευδοπολιτισμός, σύν τώ χρόνω, ήρχισε νά έκδιώκη καί πολλά των εθίμων καί τήν λαμπράν ενδυμασίαν τής Καραγκούνας καί νά τήν αντικαθιστά διά τής των πόλεων ένδυμασίας. Καί μόνον τό ονομα Καραγκούνης μένει, τό όποιον, κατά τήν πιθανωτέραν γνώμην,προήλθεν έκ τής μαύρης γούνας (Καρά-γούνας),ήν έφόρουν καί φορούν ακόμη μερικοί των πεδινών έν καιρώ χειμώνος.
Κατά ταΰτα, ο μεν πεδινός πληθυσμός τής Καρδίτσης είναι σχεδόν κατ’ ευθείαν απόγονος τών αρχαίων θεσσαλών, πλήν όλιγίστων Βλάχων Άσπροποταμιτών, κατοικούντων έν Καρδίτση καί Σοφάδες, ό δέ ορεινός πληθυσμός είναι απόγονος τών Δολόπων. Οί δέ ξένοι έπιδρομεΐς άφησαν μόνον ίχνη τής διαβάσεώς των τά ονόματα μερικών τοποθεσιών (Σμόκοβον, Μπάνισκα κλπ.). Έπί δέ τών όροπεδίων τής Πίνδου (Άγράφων)παραθερίζουσι καί τινες κτηνοτρόφοι σκηνΐται Βλάχοι, οί έπονομαζόμενοι Σαρακατσαναΐοι, κατά τό άπό τοΰ Άγιου Γεωργίου (23 Απριλίου) μέχρι τοΰ Αγίου Δημητρίου (26 ’Οκτωβρίου) χρονικόν διάστημα, γνησιώτατοι “Ελληνες τήν καταγωγήν
ΚΩΝ1ΣΤ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡIΟΥ(1938)
University of Thessaly
.png)
.png)