«Από το Καβακλί της Αν. Ρωμυλίας στην Ανάβρα Καρδίτσας»

Λόγω της απουσίας στατιστικών στοιχείων για το έτος 1907, δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός προσφύγων που έφτασε στο λιμάνι του Πειραιά. 

Σύμφωνα με τον τύπο της εποχής, η εφημερίδα Ημερήσια αναφέρει ότι ο αριθμός των προσφύγων ως τον Απρίλιο του 1907 ξεπερνούσε τους 12.000 και ότι από την περιφέρεια Καβακλί έφυγαν 1.105 οικογένειες. Αυτές οι οικογένειες εγκαταστάθηκαν σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, όπου απέκτησαν κλήρους, ως δωρεά του Ελληνικού Κράτους1.
Η πληροφορήτριά μου κ. Κωνσταντία Νάτσιου μιλάει σχετικά με τους πρώτους κλήρους που αποδόθηκαν στην Ανάβρα στους γονείς της:
Οι δικοί μ ’ οι γοανείδις ήρθαν μι την πρώ τ’ φουρνιά [το 1906] ... δυό δουμάτια έφκιαναν όλα ίδια δεν έφκιαναν καραπάν ’, ούτι καμπινέδις, ούτι γκουζίνις, δυό δουμάτια σι λέει να φέρ ’ τα πράγματά τ ’ μέσα να κοιμούντι, ήτανε, πώς δεν ήτανε, είχει είχει τζάκ’του κάθι δουμάτιου, έφκιαναν κι του τζάκ’, πώς δεν είχε, είχει! τ ’ γκουζίνα νι ’ έφκιανι αυτός η νοικοκύρ ’ σ ’ απού μπαίνε μέσα δεν του φκιάναν αυτοί, αυτοίέφκιασαν μόνου δυό δουμάτια κι τα σπίτια ένα κουντά τ ’ άλλου ήταν ινουμένα, έκοψαν δρόμο φαρδύ,για τρ ί’ αυτουκίνητα να περνάν κ ’ έφκιακαν κι άλλα σπίτια κι απού ’δω, ήταν στη σειρά, ... και κήπο έδωσαν, από ένα στρέμμα έδωσει του κάθ’ ένα, μι του σπ ίτ’μαζί, ναι,φκιάσαν πρώτα του σπίτ’ κι τ’ άλλου που έμεινει το φκιαξαν κήπια, τα έφραξαν ου κάθ' ένας κι ο κήπος ήταν μπροστά, ιδώ ήταν ου δρόμους, έγινει του σπ ίτ’ έτσ ’ κι απού ’δωου κήπους ... Η μάνα μ ’ κι ο πατέρας μ ’ κάναν μετά πιδιά. Κανέναν δεν έφεραν α π ’ τη Βουργαρία,  όταν ήρθαν στην Ανάβρα,... τώρα ήταν νιοπαντρεμέν’, μετά από λίγο καιρό μας έκαναν ιμάς. Παντρεμένοι ήταν, πέντε-έξι χρόνια α π ’ τη Βουργαρία,ναι απ' τη Βουργαρία παντρεμένοι. Κι ο αδερφός του πατέρα μου ήταν λεύτερους, κι τον είχε μες το σπίτ ’ κι αυτόν η πατέρας μ ’ κι ζήτηξαν να του δώσουν κι αυτόν οικόπηδου, «όχ'», λέει, «δε δικιούτει», λέει, «να τουν πάρ 'ς μες του σττίτι σ ’! μεις δίνουμει σ ’τσ παντριμένους.» Είνι άλλ ’ που ’ρθαν μι πιδιά μεγάλ.α, mo μπρουστά α π ’ τη Βουργαρία ... ναι, ναι, ... ο αδελφός του πατέρα μου λεγόταν Δημήτρης Αγοραστίδης. Ό χ’,ό χ ', δεν άφησαν κανένα πίσω δικό τους. Δεν ζούσαν οι γονείς τους, κανένας ... για κά τσει ... ζούσει η γιαγιά, η μάνα του πατέρα μ ’ κι η μάνα της μάνας μ ’. Κι του πρώτου του κουριτσάκ ’ του ’παν Κωνσταντία, στην μάνα της μάνας μ ’. Στην Ελλάδα ήρθαν μαζί με όλους. Αλλ ’ αυτή είχει κι άλλα m0m μεγάλα η γιαγιά Τα πιδιά τσ ’ αυτά ήρθαν στην Λάρισα ’δω, δεν ήταν σ τν’ Ανάβρα Πήγαν στη Φιλιππούπολη και μείναν εκεί.
Έκαναν σπίτια ικεί, αλλά τα φτιάσαν μόνοι τους, όχι δεν τα ’φτιασαν οι Βουργάρ ’ ...τα •οικόττεδα τ ’ αγόρασαν α υ το ί!... όχι, πούλησαν σ τ’ Βουργαρία που ’χαν περιουσίεις, "*αγόρασαν τα οικόπεδα, κι έφτιασαν τα σπίτια τους . . . η μάνα μου δεν πήρε τίποτα α π ’τις περιουσίες αυτές ... δεν ξέρω κιόλας ... ίσως επειδή είχε έτοιμο οικόπεδο σ τ’ν Ανάβρα, δεν ξέρω ...ο ι μάνα μ ' κι ο πατέρας μ ’ θέλησαν να πάνε στ ’ν Ανάβρα, «θα πάρει στ V Ανάβρα, ικεί έχτισαν σπίτια, θα πάμει ικεί!», κατέβαιναν τώρα παραδείγματι στη Αάφσα με τα καράβια, μι τα πλοία, κι ... ναι, με τα πλοία ναι, αφού ’χαν και ζώα, είχαν γελάδια, είχαν βόδια, είχαν κι γουμάρια, είχαν άλογα, τα είχαν αυτά, άμα έρθουν ’δω πέρα να ουργώσουν τα χουράφια. Η μάνα μ ’ κι ο πατέρας μ ' ν ’ έφεραν ζώα, έφεραν μια αγελάδα κι δύου βόδια, ζευτγάρ’ ... όχι, πρόβατα έφκιασαν ’δω στην Ηλλάδα... λεφτά έφεραν για να γυρίζουν, ααα ..., α π ’ αυτά που φέραν ’ από πάνω. Κοσμήματα, μπα, δεν την είδα να φορέσει, να ... το β λέπ ς’ εικείνου; ... [μου δείχνει τη φωτογραφία των γονιών της που είναι σε κάδρο στον τοίχο]
Ο πληροφορητής μου κ. Δημήτρης Κυράτσας αναφέρει
... Οι Έλληνες αντιδρούσαν μέσω των κοινοτήτων, είχαν κοινότητες δημιουργήσει, η όποια αντίδραση προήρχετο μέσω των κοινοτήτων. Έτσι γινόταν, συνεπώς έφτασαν στο μη παρέκει ... και το 1906 είπαν «δε μας σώνει τίποτα, πάμε στην ελεύθερη Ελλάδα».
Λάθρα τα βράδια, διά ... περνούσαν τα σύνορα περίπου στα Δίκαια, σήμερα Δίκαια λέγεται, πάνω από την Ορεσπάδα. Είναι το τελευταίο χωριό στα σύνορα, τα Δίκαια. Και,Ολίγο mo κάτω δεξιά των συνόρων σχεδόν είναι η Ανδριανούπολις. 

Την Ανδριανούπολη από το Καβακλί την είχανε ...τη λέγαν’ τότε Κάστρο, την έκαναν η κοντινή πόλη, πώς έχουμε εμείς τώρα οι Χαλιτσιώτες τη Λάρισα, εμείς εδώ την Καρδίτσα, αυτοίΉχανε την Ανδριανούπολη. Με τα πόδια, με τα κόφα πηγαινοερχόντουσαν, για να μη σου πω ότι είχανε και κτήματα πολλοί Έλληνες και δουλεύανε και στην Ανδριανούπολη. Αλλά ήταν στην τουρκική περιοχή η Ανδριανούπολη. Διέβαιναν λοιπόν τα σύνορα λάθρα το βράδυ για να ζητήσουν σωτηρία προς την Ελλάδα ερχόμενοι. Κατέβαιναν από εκεί, εεε ... κατέβαιναν, πρέπει να πω, πρωτού προχωρήσω σε λετπομέρειες, ότι ο πληθυσμός που έφυγε το 1906 -είναι καθοριστική η χρονολογία αυτή εεε;- διότι οι βιαιότητες είχανε
φτάσει στο αποκορύφωμα, κινδύνευε η ίδια τους η ζωή, παίρναν ’ σπίτια, παίρναν ’ περιουσίες, ε λοιπόν, καιαιαι ... έφυγαν περίπου δέκα χιλιάδες Έλληνες [επαναλαμβάνει τον αριθμό με στόμφο] δέκα χιλιάδες Έλληνες δεν ήταν λίγοι από την Ανατολική Ρω- »μυλία τότε, ο πληθυσμός δεν ήταν τόσος πολύς όπως ξέρεις, έφυγαν περίπου δέκα χιλιάδες Έλληνες τότε το 1906, και δεν έπαψαν σταδιακά να φεύγουν κι άλλοι, κι άλλοι, κι άλλοι. Αυτοί λοιπόν τώρα που φεύγανε, που πέρασαν τα σύνορα με ό,τι φορούσαν επάνω τους, το πολύ-πολύ κανά εικόνισμα να είχαν στην αγκαλιά τους, λοιπόν, κατέβηκαν με τα πόδια [τονίζει μία·μία τις λέξεις: με, τα, πόδια - για να φανεί η δυσκολία του εγχειρήματος τους] από τα Δίκαια περίπου 150χλμ. έως και 200 χλμ. ο Έβρος μέχρι κάτω, στο Βεβέ Αγάτς, είναι η σημερινή Αλεξανδρούπολη. Καρ-Αγάτς είναι η ... η... Ορεστιάδα, είναι η Νέα Ορεστιάδα αυτή. Η παλιά Ορεστιάδα ήταν Ανατολικά τουΈβρου, ε ..., στο τουρκικό έδαφος σήμερα. Λοιπόν, κατέβαιναν με τα πόδια στην εεε ...,στην εεε ..., στοοο ... Βεβέ Αγάτς, την Αλεξανδρούπολη. Από εκεί με κάποια πλοιάρια-διότι δεν υπήρχε απευθείας επικοινωνία με την Αθήνα- ττηγαίνανε στη Σμύρνη και με μεγαλύτερα πλοία τους έφερναν προς τον Πειραιά. Αυτοί οι Έλληνες που φύγαν' τότε το 1906 και που, επαναλαμβάνω, σταδιακά φεύγαν ’ κι άλλοι, που ήταν λιποτάκτες που υπηρετούσαν στο βουλγαρικό στρατό κι ερχόντουσαν, εγκαταστάθηκαν κυρίως, κυρίως στην Αθήνα και στα νησιά του Αργοσαρωνικού, Ναύπλιο, παραθαλάσσια, Κόρινθο, εεε..., Ύδρα εκεί ήταν η γιαγιά μου, έχουμε νεκρό θαμμένο στην Ύδρα αδελφάκι της γιαγιάς μου, ήταν νέα τότε, νιόπαντρη, στην Ύδρα, κι έχει πάει και στην Ύδρα και μου περιέγραφε την Ύδρα πως είναι έτσι αμφιθεατρική και μου έλεγε: «Παιδάκι μου, το ένα σπίτι mo ψηλά από το άλλο». Μείναν ’, και κάποιοι ήρθαν στην Εύβοια, στη Σκόπελο, όπου μπορούσε ο καθένας να μείνει εκεί. Εκεί μείνανε μέχρι το Ελληνικό Κράτος να μεριμνήσει να τους αποκαταστήσει. Να τους δώσει τι; Γη και κάποια δουλειά.

Αριθμός οικογενειών που εγκαταστάθηκαν στον νομό Καρδίτσας ως το 1907
Τσαμάσι (Ανάβρα) 300
Σοφάδες 25
Πηγή: ΑΚΡΙΒΟΣ 1999, 63 .

 
Ο πληροφορητής μου κ. Δημήτρης Κυράτσας αναφέρει επίσης:
... δε θα βρεις δημοτολόγια πριν το 1932. Υπήρχε μόνο ένα βιβλίο γεννήσεων και θα
νάτων που το κρατούσε ο παππάς του χωριού για εκκλησιαστικούς λόγους όπου κατέ
γραφε τις γεννήσεις και τους θανάτους. Εκεί βρήκα και τη μακρά λίστα των νεκρών της
ασιατικής γρίπης καθώς και τα ονόματα των θανόντων τότε συγγενών μου. Πριν το
1932 ο καθένας δήλωνε ό,τι ήθελε κι όποια ηλικία ήθελε.

 

 ΠΗΓΗ-ΑΓΛΑΪΑ ΚΡΙΚΗ