Μετά τους πανηγυρισμούς των Καρδιτσιωτών για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό τεσσάρων και πλέον αιώνων, προέκυψε η συμφορά.
Την πρώτη νύχτα μετά την απελευθέρωση 18 προς 19 Αυγούστου, οι Καρδιτσιώτες, μετά τον ξέφρενο ενθουσιασμό και το γλεντοκόπι ως αργά τα μεσάνυχτα, ξεθεωμένοι έπεσαν για ύπνο· και τότε ξέσπασε η πυρκαγιά απ' άκρη σ' άκρη της αγοράς.
Είναι αναγκαίο να διευκρινίσουμε ότι τα καταστήματα στην αγορά της Καρδίτσας ήταν συνεχόμενες ξύλινες παράγκες και ανήκαν στην πλειονότητά τους σε Τούρκους ιδιοκτήτες, οι οποίοι τις ενοικίαζαν στους έλληνες εμπόρους και ζούσαν- οι περισσότεροι τουλάχιστο- από το νοίκι, χωρίς να εργάζονται! Για το σκοπό αυτό οι Τούρκοι, μέχρι τα τελευταία χρόνια πριν την απελευθέρωση, δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να χτίζουν στην πόλη καταστήματα και κατοικίες. Το τελευταίο επιτεύχθηκε με πολλούς κόπους και ύστερα από τα διατάγματα "Χάτι Χουμαγιούν" και "Χάτι Σερίφ" που αναγκάστηκε να εκδώσει ο σουλτάνος, ώστε όλοι οι υπήκοοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας να έχουν "τα ίδια δικαιώματα". Στην κατάσταση επομένως που βρίσκονταν τα καταστήματα της αγοράς και μέσα στην αυγουστιάτικη ζέστη, δεν ήθελαν και πολύ να αρπάξουν φωτιά. Η απώλεια για τους Καρδιτσιώτες εμπόρους δεν ήταν τα καταστήματα, αλλά τα εμπορεύματα, όπως θα δούμε στην ανταπόκριση του δημοσιογράφου στην εφημερίδα του.
Για τις Αρχές όμως της απελευθερωμένης πόλης το πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί ήταν ποιος ή ποιοι έβαλαν τη φωτιά. Για το θέμα αυτό διατυπώθηκαν δύο απόψεις: Σύμφωνα με την πρώτη, η φωτιά μεταδόθηκε από τα αναμμένα φαναράκια που άφησαν οι Καρδιτσιώτες έξω από τις πόρτες τους, όταν πήγαν για ύπνο. Αυτό ανακοινώθηκε και στις εφημερίδες: "Παλιγγενεσία" 23/8/1881 "Τηλεγραφικώς διεβιβάσθη η λυπηρά είδησις της πυρπολήσεως μεγίστου μέρους της αγοράς της Καρδίτσης κατά το μεσονύκτιον της 19ης προς την 20ην φθίνοντος( σ.σ. το αληθές είναι 18 προς 19). Η πυρκαϊά μετεδόθη εκ των φώτων της φωταψίας και απετέφρωσεν 142 μαγαζεία. Το πυρ μόλις κατεστάλη την πρωίαν και αι ζημίαι λέγονται μεγάλαι, διότι οι κάτοικοι προ της ενώσεως είχον επισωρεύσει πολλά εμπορεύματα". Την ίδια άποψη συμμερίζεται και η αθηναϊκή εφημερίδα "Αλήθεια" στο φύλλο της 23/8/1881: "Πυρκαγιά εκραγείσα εν Καρδίτση απετέφρωσε 142 μαγα- ζεία. Αύτη προήλθε εκ των φώτων τα οποία είχον ανάψει οι κάτοικοι, πανηγυρίζοντες την ένωσίν των με την Ελλάδα Άλλη όμως είναι η εκδοχή του Λαρισαίου ανταποκριτή της πρώτης εφημερίδας που δημοσιεύτηκε οχτώ μέρες αργότερα: "Παλιγγενεσία" 31/8/1881 Εν Λαρίση τη 19η Αυγούστου 1881 "Ο ενθουσιασμός ο καταλαβών τους Θεσσαλούς επί τη ελεύσει του ελληνικού στρατού είναι απερίγραπτος. Χιλιάδες πολλαί εγχωρίων μετέβησαν εις το στρατόπεδον της Καρδίτσης, όπως ίδωσι εκ του πλησίον τους έλληνας στρατιώτας. Αναχωρούντες δε εκείθεν διηγούντο μετ' εθνικής υπερηφανείας τας αρετάς των ελλήνων στρατιωτών εν συγκρίσει με τους Τούρκους. Αλλ' ενώ οι χριστιανοί επιδίδοντο αμέριμνοι εις την έξαλλον εκδήλωσιν της ακράτου αυτών χαράς, οι Τούρκοι, οίκει(στα σπίτια τους) μένοντες, πονηρά εβουλεύοντο. Η χαρά δεν είχε μειωθεί παντάπασιν, οι δε άνθρωποι ήσαν εξ αυτής μεθυσμένοι, ότε πυρκαϊά εκραγείσα εν τω κεντρικωτέρω μέρει της πόλεως απετέφρωσεν το τρίτον αυτής.
Αι ηρωικαί προσπάθειαι του αρχηγού κ. Σούτσου και των κ. αξιωματικών και των στρατιωτών προς διάσωσιν της πυρπολουμένης πόλεως απέβησαν μάταιοι. Το φοβερόν στοιχείον ασπλάχνως ελυμαίνετο το πλείστον μέρος της αγοράς και ικανάς οικίας. Μ' όλα ταύτα, τη συντόνω ενεργεία του στρατού, ικανά εμπορεύματα εσώθησαν. Συνελήφθησαν άχρι τούδε ύποπτοι δια τον εμπρησμόν 8 οθωμανοί.
Λέγεται ότι ενοχοποιούνται και τινες βέηδες της Καρδίτσης και της Λαρίσης. Αλλ' ουδέν τούτων δυνάμεθα να επιβεβαιώσωμεν. Το αληθές όμως είναι ότι οι οθωμανοί, ακούοντες την εν Καρδίτση συμβάσαν πυρκαϊάν, εχάρησαν καθ' υπερβολήν. Αναισχύντως μάλιστα διέδωσαν ούτοι ότι τα διασωθέντα πράγματα διήρπασσεν ο ελληνικός στρατός. Τοιαύτα και αναισχυντότερα έτι άλλα ψεύδη πλάττουσι και διαδίδουσιν οι Τούρκοι, οίτινες ό,τι ελληνικόν, θεωρούν ως κακό "Πολλοί οθωμανοί μετανάστευσαν μέχρι τούδε, αλλά πλείονες έτι προτίθενται να μεταναστεύσουσι, διότι οι ίδιοι πασάδες και μάλιστα ο Χεδαίτ, ου μόνον εκφοβίζουσιν αυτούς λέγοντες ότι δήθεν θέλουν υποστεί τα πάνδεινα παρά των Ελλήνων, αλλά και ευκολίας παρέχουσιν αυτοίς προς μετανά- στευσιν.
Δέκα και τέσσερις οθωμανοί εκ Δομοκού, επικεφαλής έχοντες τον τιαροφόρον ιμάμην αυτών, παρουσιάσθησαν εις τον Χεδαίτ πασάν, ζητούντες μέρος προς κατοικίαν. Ούτος δ' έδωκεν αυτοίς τοιούτον παρά τη Βέρροιαν της Μακεδονίας, επειπών να αναχωρίσουσιν εκεί αμέσως. Κατά τας τελευταίας ταύτας ημέρας πολλοί πασάδες, εν οις και ο Ρετζέπ, μετά των οικογενειών αυτών, ανεχώρησαν ως και πολλοί των εγχωρίων οθωμανών και μάλιστα υπάλληλοι. Αύριον δε η πόλις ημών απαλάσσεται των τουρκικών αρχών, αποστελλομένων των αρχείων εις Σέρβια, όπου συνιστάται μουτεσεριφλίκιον (υπονομαρχία)".
Τι ακριβώς συνέβη όμως; Εκδηλώθηκε τυχαία από τα αναμμένα φαναράκια η πυρκαγιά ή την προκάλεσαν οι Τούρκοι για να εκδικηθούν; Και, ενώ η ανταπόκριση στάλθηκε από τη Λάρισα στις 19 Αυγούστου, γιατί η δεύτερη εκδοχή δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα στις 31 Αυγούστου;
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν εύλογο προβληματισμό για την αιτία της πυρκαγιάς. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της συνθήκης παραχώρησης της Θεσσαλίας, οι τούρκοι κάτοικοι απολάμβαναν τα ίδια δικαιώματα με τους Έλληνες πολίτες. Για να τηρηθούν οι όροι της συνθήκης, η κυβέρνηση επέστησε την προσοχή των νεοεγκατασταθεισών αρχών και του στρατού, ώστε να μην προκληθούν εκ μέρους των Ελλήνων πράξεις αντιποίνων εις βάρος των τέως δυναστών τους Τούρκων.
Η δεύτερη ανταπόκριση μας οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι οι Αρχές υποπτεύονταν ως υπεύθυνους της πυρκαγιάς τους Τούρκους και, ασφαλώς θα είχαν κάποια στοιχεία συλλέξει, για να συλλάβουν οχτώ Τούρκους, ως υπεύθυνους. Δεν ανακοίνωσαν όμως τίποτε από αυτά στο κοινό την πρώτη μέρα, από φόβο μήπως οι αγανακρισμένοι Καρδιτσιώτες ξεσπούσαν τη δίκαιη οργή τους στους Τούρκους κατοίκους, με απρόβλεπτες διπλωματικές συνέπειες για τη κυβέρνηση και τη χώρα.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη και ένα ακόμη γεγονός που συνηγορεί ότι η φωτιά μπήκε από ανθρώπινα χέρια. Εκατόν σαράντα δύο (142) καταστήματα, όσο εύφλεκτα και αν ήταν, δεν θα καίγονταν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, αν η φωτιά δεν έμπαινε από πολλές εστίες. Εξάλλου, εκείνη τη βραδιά στην Καρδίτσα, εκτός από τους πολίτες υπήρχε και ένα τάγμα στρατού, που θα μπορούσε να τη σβήσει στο αρχικό της στάδιο.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι την πυρκαγιά την προκάλεσαν οι Τούρκοι, αλλά το πράγμα αποσοβήθηκε για να αποφευχθούν διπλωματικά επεισόδια. Εντούτοις, "ουδέν κακόν αμιγές καλού". Σύμφωνα με την άποψη του εκδότη της εφημερίδας "Θεσσα- λιώτις" Απόστολου Σαμαρόπουλου, η πυρκαγιά καθάρισε την Καρδίτσα από τις άθλιες παράγκες, "βοήθησε" στη χάραξη του νέου σχεδίου της πόλης και στη θέση τους χτίστηκαν, σύγχρονα για την εποχή, καταστή- ματα με λιθοδομή και πυρόλιθους (τούβλα), πολλά από τα οποία σώζονται ακόμη στην περίμετρο της κεντρικής πλατείας, όσο και αν οι καταστηματάρχες προσπαθούν να τα …εκσυγχρονίσουν με εξωτερικούς καλλωπισμούς!
Στο δεύτερο μέρος της ανταπόκρισης της "Παλιγγενεσίας" από τη Λάρισα, αναφέρεται ότι οι πασάδες μεταχειρίστηκαν όλα τα μέσα που είχαν στη διάθεσή τους για να πείσουν τους τούρκους κατοίκους της Θεσσαλίας να μεταναστεύσουν στην Τουρκία.
Αντίθετα οι ελληνικές αρχές παρότρυναν τους Τούρκους να μην επηρεάζονται από την προπαγάνδα της μετανάστευσης και να παραμείνουν στον τόπο τους. Και οι δύο απέβλεπαν στο χρήμα των Τούρκων κατοίκων της Καρδίτσας. Οι μεν Τούρκοι επιδίωκαν την εισαγωγή συναλλάγματος στη χώρα τους από την πώληση των τούρκικων περιουσιών στη Θεσσαλία, οι δε Έλληνες προπαγάνδιζαν την παραμονή των Τούρκων, διότι ήταν οι μόνοι που διέθεταν χρήμα στην αγορά.
Στη διελκυστίνδα αυτή νικητές βγήκαν οι Τούρκοι.
ΖΩΓΛΟΠΙΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΑΡ.ΦΙΛ 98
ΠΗΓΗ https://www.zwglopi.gr/
Post a Comment
Post a Comment